برای دفاع از زنان خبرنگار در افغانستان برای دفاع از زنان خبرنگار در افغانستان
کابل
۲۶ اپریل/ ۷ ثور ۱۳۹۹
مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان نگرانی خود را از وضعیت خبرنگاران زن در شرایطی که ویروس کرونا در حال گسترش است و قیود گشت و گذار در بیش از ۳۰ ولایت کشور برقرار شده است، اعلام میکند که بیش از ۲۰ در صد خبرنگاران زن بیکار و یا درآمد مادی شان را از دست داده‌اند.
مرکز در سومین سالگرد تاسیس خود( به تاریخ ۸ مارچ ۲۰۲۰) آمار تازه‌ای از خبرنگاران زن را منتشر کرد. بنا بر آمار گردآوری شده در ۳۲۹ رسانه فعال ۱۷۴۱ کارمند زن وجود دارد که ۱۱۳۹ تن شان ژورنالیست اند. بنابر این گزارش در ۵ ولایت کشور مانند نورستان، ارزگان، پکتیکا، لوگر و نیمروز خبرنگار زن وجود ندارد.
مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان با تحقیق در باره وضعیت بیش از یک هزار خبرنگار زن در۳۰۲ رسانه و ۲۸ ولایت دریافته است که با همه‌گیری ویروس کرونا در افغانستان نزدیک به ۲۳۰ خبرنگار زن که بیش از ۲۰ درصد کل مجموعی خبرنگاران زن در افغانستان است، کارشان را از دست داده‌اند. شماری از آنها به رخصتی بدون معاش و یا با نیمی از معاش یا امتیازات کمتراز گذشته از سوی نهادهای رسانه‌ای شان سوق داده شده‌اند. شماری دیگر نیز نمی‌دانند که پس از اتمام قرنطینه از سوی رسانه شان معاش این دوران را دریافت می‌کنند و یا خیر؟
خانم فریده نیکزاد، مسوول این مرکز ضمن نگرانی از گسترش و تهدید ویروس کرونا و تاثیر آن بر کار رسانه‌ها به خصوص خبرنگاران زن می‌گوید:« ما از حکومت افغانستان جدا تقاضا داریم که از کمک‌های جامعه جهانی به خصوص آن عده کشورهای که افغانستان را در راستای مبارزه با کرونا حمایت مالی می‌کنند یک بخش آن را به رسانه‌ها به طور خاص برای خبرنگاران زن که در این مدت وظیفه شان را از دست داده و یا می‌دهند و یا قربانی کرونا می‌شوند تخصیص دهند».
به گفته وی نیاز است تا وزارت اطلاعات و فرهنگ منحیث یک ارگان حکومتی و مسوول، لیستی از خبرنگاران زن را که در اثر تهددید ویروس کرونا از کار اخراج و یا برای شان رخصتی بدون معاش داده شده است، ترتیب و در همکاری با کمیته مشترک و رسانه‌ها هرچه عاجل برای آنان چه در مرکز و ولایت‌ها زمینه امرار کمک مالی را مساعد سازند.
بنابر یافته های مرکز، بیش از ۵۰ خبرنگار زن در کابل در روزهای قرنطینه بیکار شده‌اند که بیشتر شان از رسانه‌های چاپی می‌باشند. سکینه امیری خبرنگار از کابل که بیش از ۳ سال می‌شود در رسانه‌های مختلف ایفای وظیفه نموده است، در این باره می‌گوید که به تازگی وظیفه جدید را به دست آورده بود، پس از قرنطینه شدن کابل، معاش ماه حوت و حمل خود را مکمل دریافت نکرده است. وی می‌افزاید:« با وجودی که من حاضر بودم در روزهای قرنطینه نیز کار کنم، مگر از این که رسانه ما توان مهیا کردن لوازم صحی و ترانسپورت را برای کارمندانش نداشت، قرارداد ما از سوی نهاد مربوطه فسخ گردید و حالا بیکار شدم.»
یکی از خبرنگاران ولایتی آژانس خبری پژواک که خواهان فاش شدن نامش نیست، می‌گوید :” در آغاز قرنطینه کابل همراه ما توافق صورت گرفت که صرف ماه اپریل (حمل) معاش نداریم و ما امیدوار هستیم که چنین حالت ادامه پیدا نکند زیرا یگانه عاید من و همکارانم جهت تامین مصارف زندگی ما از طریق همین خبرنگاری است”.
در هرات که یکی از کانون‌های اصلی همه‌گیری ویرویس کرونا است، بخشی از رسانه‌ها کار خود را متوقف کرده‌اند که روی این دلیل ۲۳ خبرنگار زن فعلا بیکار شده‌اند. الهه ساحل یگانه خبرنگار زن سایت خبری شینهوای در هرات می‌گوید که به دلیل شیوع و گسترش ویروس مرگبار کرونا تا زمان نامعلوم در رخصتی بدون معاش به سر می‌برند.
پس از هرات و کابل، کندهار آمار بیشتر بیماران کووید ۱۹ را تا به حال دارد و از سه هفته بدین سو این ولایت نیز در قرنطینه به سر می‌برد. نظر به آمار داده شده مرکز، ۱۸ خبرنگار زن در رسانه های این ولایت کار می‌کنند که بنابر محدودیت‌های بیش از حدی که از سوی نیروهای امنیتی در این ولایت وضع گردیده است، در روزهای اخیر اکثریت رسانه‌ها نیز قرنطینه شده‌اند و بیش از ۵۰ درصد این خبرنگاران زن رخصتی بدون معاش دریافت کرده‌اند.
در ولایت دیگر وضعیت تفاوتی ندارد. سلما حیدری خبرنگار رادیو رویان در ولایت بغلان که بر اثر قرنطینه در این ولایت با ۱۱ خبرنگار دیگر زن رخصتی بدون معاش برای شان داده شده است، می‌گوید :” قرنطینه ولایت بغلان سبب شده تا از معاش خود که یکی از در آمدهایی روزمره من و همکارانم است، محروم شویم».
در ولایت سمنگان که به تازگی، قرنطینه سرتاسری شده است بنابر آماری که مرکز به دست آورده، ۵ خبرنگار زن بیکار شده‌اند، از این میان رویدا عثمانی خبرنگار رادیو« شهروند » به مرکز گفته است بنابر قرنطینه شدن این ولایت تا زمان نامعلوم، رخصتی بدون معاش دریافت کرده است.
در ولایاتی که رسانه‌ها توانسته‌اند وسایل ایمنی وامکانات محافظتی برای کارکنان خود تهیه کنند، خبرنگاران زن به کار خود ادامه می‌دهند از این میان فراه با داشتن ۷ خبرنگار زن و غزنی با داشتن ۸ خبرنگار زن تا اکنون نیز به کار شان در رسانه‌ها ادامه می‌دهند. مینه مروت خبرنگار رادیو« نشاط » در فراه می‌گوید:« مسوولان رسانه ما برای کارمندان خود نکاتی که باید در نظر بگیرند، آموزش داده است و کارمندان به صورت نوبتی کار خود را انجام می‌دهند».
دیوه استانکزی خبرنگار رادیو« شمله » در غزنی می‌گوید، زمانیکه در دفترمیایند، وسایل ایمنی و امکانات محافظتی برای شان درنظرگرفته شده است و آنان وظیفه شان را به آرامی پیش می‌برند. به گفته او در وضعیت کنونی بخشی از کارهای شان را درمنزل نیز ترتیب و آماده نشرمی‌کنند.
اما در برخی دیگر از ولایت‌های کشور، وضعیت مناسب نیست. شیلا ابراهیمی خبرنگار در میدان وردک، از کم شدن امتیازات شان در شرایط کنونی شاکی بوده و می‌گوید:« اگر وضعیت به همین منوال ادامه پیدا کند در این ولایت اطلاع‌رسانی با سکوت مواجه خواهد شد، چون در کنار مسوولیت وظیفوی، ما مسوولیت خانواده‌های خود را نیز بر دوش داریم.» و حلیمه وردک خبرنگار محلی در بغلان نیز گفته‌های همکار خود را تایید میکند.
در جلال آباد نیز که به تعداد ۱۷ خبرنگار زن مصروف خبررسانی هستند با وجود محدودیت‌ها و مشکلات باز هم به فعالیت اطلاع‌رسانی شان می‌پردازند. نفیسه سهار خبرنگار رادیو« نرگس » می‌گوید:« هر چند در ننگرهارمشکلات اعم از تهدید ویروس کرونا و هم مشکلات شهری و ترانسپورتی وجود دارد ولی ما هشت خبرنگاران زن بنا به ضرورتی که مردم از رسانه‌ها دارند، کوشش می‌کنیم خبر و برنامه‌های لازم را در شرایط قرنطینه کنونی از راه رادیو به گوش همگان برسانیم و این را افتخار خود نیز می‌دانیم».
از سوی هم ویدا ساغری، فعال حقوق زن و ژورنالیست اسبق تلویزیون آریانا به خبرنگار مرکز گفت زمانی که یک خبرنگار به یک رسانه جهت دریافت وظیفه مراجعه میکند لایحه کاری وی مطابق به قانون کار آماده می‌شود و در رابطه به رخصتی‌‌ها و مصوونیت شغلی از قبل تعهد صورت می‌گیرد، ولی زمانی که چنین وضعیت پیش می‌آید خبرنگار به خصوص روزنامه‌نگار زن از سوی رسانه مربوط اش بدون معاش رخصت می‌شود.
در ادامه زهرا عطایی، خبرنگار روزنامه ۸ صبح در کابل که به اثر قرنطینه، درآمد مادی‌اش را از دست داده است، می‌گوید:« رسانه‌ها معاش چندان زیادی برای کارمندان‌شان نمی‌دهند تا آنان ذخیره داشته باشند و همچنان خبرنگاران بیمۀ صحی نیز ندارند».
در این حال مسوولان رسانه‌ها عدم بودجه کافی و نبود عایدات را عامل این بحران دانسته، می گویند که بودجه اکثریت رسانه‌ها با فعالیت نیروی کاری و بشری آنها تامین می‌گردید و آنها نمی‌توانند در زمان قرنطینه، معاشات کارمندان شان را تمویل نمایند.
خانم روشنا خالد، صاحب امتیاز و مسوول رادیو« برین » در پروان می‌گوید که وی به علت کمبود بودجه و عدم عایدات در این رسانه ۴ خبرنگار زن را بدون امتیاز مالی تا ختم قرنطینه این ولایت، رخصت کرده است. وی از حکومت و نهادهای مسوول می‌خواهد تا اعلانات تجارتی را به صورت مساوی و عادلانه برای همه رسانه‌های ملی و محلی توزیع نمایند تا مشکلات مالی رسانه‌ها حل گردد.
دانش کروخیل، مسوول آژانس خبری پژواک، مشکل مالی نهاد شان را که عامل رخصت نمودن بدون معاش خبرنگاران این نهاد به خصوص ژورنالیستان زن در مرکز و ولایت‌ها شده، پذیرفته افزود :« از اینکه پژواک فعلا کدام منبع عایداتی ندارد و ممکن حالت قرنطینه هم ادامه پیدا کند ما لازم دیدیم تا خبرنگاران خود را رخصتی بدون معاش بدهیم».
در مقابل رسانه‌های نیز فعالیت دارند که به گفته آنها برای کارمندان خود هر آنچه در توان دارند، دریغ نمی‌ورزند. احمدجاوید مسوول بخش خبر تلویزیون« خورشید» در کابل که ۲۵ خبرنگار زن در این رسانه فعالیت میکند جهت ادامه کار و فعالیت رسانه‌ای نهادشان، از تهیه وسایل ایمنی و نیز رهنمایی‌های لازم برای خبرنگاران زن با در نظرداشت امتیازات شان مثل گذشته، یادآور شده، گفت:« اگر امکانات اخذ معلومات از راه تلیفون محدود باشد با مراعات موارد ایمنی و فاصله دو متری خبرنگاران ما گزارش شان را تهیه می‌کنند».
از سوی هم آقای شیوای شرق معین نشراتی وزارت اطلاعات و فرهنگ ضمن ابراز نگرانی از این بحران گفت که حکومت و مردم افغانستان روزهای سختی را ناشی از تاثیرات کووید ۱۹ سپری می‌کنند. وی گفت:« قرار است هرچه زودتر از سوی حکومت برای مدیریت این بحران تدابیر جدی‌تری نیز صورت گیرد.»
گزارش: بهشته ایوبی
