امضای توافقنامه صلح امریکا با طالبان؛ بیم و امید خبرنگاران زن

کابل

اول مارچ / ۱۱ حوت ۱۳۹۸

با امضای توافقنامه صلح میان ایلات متحده امریکا و طالبان، شنبه ۱۰ حوت ۱۳۹۸، زنان افغانستان به خصوص خبرنگاران زن بین دل‌خوشی ختم جنگ و نگرانی محدود شدن فعالیت‌ها و از دست ‌رفتن آزادی‌های موجود‌شان، نگرانی جدی دارند.

خبرنگاران زن ضمن اظهار خرسندی، از طرف‌های دخیل در این روند می‌خواهند که به ارزش‌های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردم که طی هجده سال گذشته با قربانی‌ها و جان‌فشانی ها به دست آمده است، احترام بگذارند.

شماری از خبرنگاران زن، نگران‌ اند که اگر صلح طالبان و امریکا منجر به خروج نیروهای خارجی از کشور و آمدن طالبان شود، افغانستان یک ‌بار دیگر به جنگ و خشونت کشانده می‌شود که در آن بیش‌ترین آسیب به آزادی بیان و زنان خواهد رسید. در مورد، نظریات و گفته‌های تعدادی از مردم، کارمندان رسانه‌ها و خبرنگاران زن را ژورنالیستان مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان در کابل و تعدادی از ولایات گردآوری نموده‌اند که باهم یکجا به خوانش می‌گیریم.

نازیلا عزیزی، خبرنگار آژانس خبری باختر طی مصاحبه‌ای به خبرنگار مرکز گفت با وجودی که می‌داند صلح و دوری از جنگ به نفع مردم رنجدیده کشورش است، اما در این معامله دست‌آوردهای هجده ساله زنان نباید نادیده گرفته شود، چون آزادی بیان یگانه دست‌آورد حکومت فعلی است و سران حکومت نباید این دست‌آورد بزرگ را قربانی روند صلح کنند.

به گفته وی:”ما شاهد هستیم که در زمان حکومت طالبان در کشور، زنان حتا اجازه تعلیم و تحصیل را نداشتند در حالیکه  زنان نیم پیکر جامعه اند و چه بسا که نقش شان در عرصه‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی…تا کنون پررنگ بوده است”.

در این حالشماری خبرنگاران در بلخ از توافق صلح با طالبان در افغانستان استقبال کرده و به برقراری آتش بس دایمی و تأمین صلح پایدار در کشور خوشبین اند. بشیرعطایی یکی از خبرنگاران در ولایت بلخ می‌گوید:« من از گفتگوهای صلح بین امریکا و طالبان ابراز امیدواری می‌کنم و به این باورم که ادامه این گفتگوها زمینه آتش بس و صلح دایمی را در کشور فراهم می‌سازد، خواست من به عنوان شهروند افغانستان این است که گفتگوهای بین‌الافغانی زودتر و جدی‌تر آغاز شود تا مقام‌های دولتی با  طالبان خواست‌های شان را مطرح و آتش بس همیشگی را اعلام کنند».

در همین حال برخی بانوان خبرنگار در این ولایت می‌گویند از هر اقدامی در راستای تأمین صلح و امنیت پشتیبانی می‌کنند.

رحیمه یزدانی، خبرنگار در بلخ، در پیوند به طرح یک هفته‌ای کاهش خشونت‌ها و سپس امضای تفاهمنامه صلح گفت که این پیام صلح برای تمام اقشار کشور، مخصوصا خبرنگاران که همواره قربانی خشونت‌ها بوده‌اند، بسیار امیدوارکننده است. او افزود:« تمام مردم و حتا طالبان از جنگ خسته شده‌اند، امیدواریم بعد از این بیشتر به صلح متمایل گردند تا کشور به آرامش برسد».

به گفته بانو یزدانی، اگر صلح دایمی برقرار گردد دیگر مرزی میان ساحه جنگ و صلح وجود نمی‌داشته باشد. همه جا صرف ساحه زندگی و صلح خواد بود. او متعقد است که بعد از این خبرنگاران می‌توانند به ساحات تحت تصرف طالبان بروند و مشکلات مردم و طالبان را گرفته به دولت برسانند.

از سوی دیگر خبرنگاران غور نیز از این اقدام طالبان استقبال گرم کرده، می‌گویند باید پس از توافق صلح، آزادی بیان در نظر گرفته شود. آنان برای حفظ دیموکراسی، بر ادامه آزادی بیان و رعایت از حقوق بشر تاکید می‌کنند.

معروف سیدی خبرنگار رادیو سلام وطندار در غور، می‌گوید:” از دولت می‌خواهیم که در گفتگوهای خویش دست‌آورد های آزادی بیان و فعالیت خبرنگاران را حفظ کند».

همچنان نوریه خبرنگار در غور، گفت:« صلح نیاز اساسی کشور است و مطابق به قانون اساسی کشور باید آزادی بیان در نظر گرفته شود. ما حال حاضر نیستیم تا یک بار دیگر استبداد طالبان را تحمل کنیم».

از اینکه آغاز هفته کاهش خشونت‌ و سپس توافقنامه صلح از سوی طالبان با امریکا و شرکای بین‌المللی آن مورد استقبال گرم باشندگان کشور قرار گرفته است، آنان می‌گویند کاهش خشونت‌ در افغانستان منجر به صلح و ثبات دایمی خواهد شد.

از سوی دیگر گزارشگر مرکز از ولایت بغلان می‌نویسد که باشندگان، فعالان جامعه مدنی و خبرنگاران به خصوص ژورنالیستان زن در این ولایت، توافقنامه صلح میان طالبان و دولت را روش مناسب برای قطع جنگ و تامین صلح در کشور می‌دانند. آنان بیان می‌دارند که زندگی در افغانستان وارد مرحله تازه‌ای از امید و خوشی شده است. در شهر پلخمری ولایت بغلان با آغاز اجرایی توافق صلح از نیمه‌های شب، مردم در سرک‌ها به شادی و پایکوبی پرداختند.
زحل سیفی آمر جندر مقام ولایت و فعال حقوق زن در بغلان گفت که از طرف‌های درگیر جنگ می‌خواهد این توافق را به آتش بس دایمی مبدل سازند تا زمینه نشست‌های بین الافغانی و رسیدن به صلح واقعی که آرمان همه افغان‌ها به خصوص زنان است، فراهم گردد.

مهراب‌الدین ابراهیمی یک تن از  خبرنگاران فعال در ولایت بغلان گفته‌هایش را این‌گونه با مرکز شریک ساخت: زمانی که از دفتر به خانه آمدم، مادرم با اندکی تعجب پرسید: پسرم امشب شبکه‌های مخابراتی فعال استند؟
گفتم: خبر نداری صلح شده، طالب و دولت جور آمدند. مادرم با شنیدن این سخن چنان ذوق زده شد که با وضوح در چشمانش اشک خوشی دیده ‌شد.
اقای ابراهیمی همچنان از این روند ابراز خورسندی نموده، گفت صلح حق ماست و باید این حق که چهل سال مردم افغانستان تشنه‌ای آن بودندِ، برای شان داده شود.

فروزان یعقوبی خبرنگار تلویزیون ملی بغلان نیز نظری دارد بدین شرح، از زمان آغاز هفته کاهش خشونت و اکنون که توافقنامه صلح امضا شد همه همکارانم به شمول خودم خیلی به راحتی فعالیت رسانه خود را انجام می‌دهیم .

در ضمن خبرنگاران زن در غزنی نیز از توافق صلح استقبال کرده، ولی می‌افزایند که باید حقوق و وجایب زنان با در نظرداشت پیشرفت‌های که در طول این هجده سال صورت گرفته است، در روند صلح نادیده گرفته نشود.

زهرا نوری خبرنگار در غزنی، گفت:« هر افغان آرزوی صلح در کشور را دارد، ولی باید موقف و ترقی زنان به خصوص خبرنگاران زن در این پروسه قربانی نشود».

در این حال  خبرنگاران و کارمندان رسانه ای بدخشان نیز از امضای توافق صلح امریکا با طالبان استقبال گرم نموده‌اند.

از اینرو لینا شیرزاد خبرنگار در این ولایت می‌گوید:« من بعد از آغاز این مرحله احساس داشتن یک روحیه شادتر از گذشته را دارم».

بانو شیرزاد آرزو دارد که این مرحله پایان جنگ چهل ساله‌ای افغانستان باشد، چون در جریان چهار دهه جنگ در افغانستان قربانیان اصلی زنان بوده‌اند.

از سوی هم آصفه کریمی خبرنگار تلویزیون طلوع در بدخشان گفت امضای توافقنامه صلح، امیدواری های زیادی را برای تامین صلح و ثبات در ذهن مردم گنجانیده است.

به گفته خانم کریمی که امروزه مردم بدخشان از این اقدام استقبال کرده و خواهان آتش بس دایمی و صلح سرتاسری در کشور شده‌اند.

در این حال فعالان جامعه مدنی در ولایت فاریاب، والسوالی اندخوی نیز طی نشست خبری صلح در کشور را استقبال کرده و حمایت قاطع از این روند نمودند. این نشست با شعار تامین صلح دایمی و پایدار در افغانستان از تمام طرف‌های درگیر خواهان خویشتن‌داری شدند.

امین‌الله عالمی مدیرمسوول و صاحب امتیاز شبکه خصوصی رادیو ممتاز ولایت فاریاب شهر میمنه، امضای توافقنامه صلح را اقدام مهمی در جهت صلح دایمی افغانستان دانسته، اظهارداشت که تامین صلح می‌تواند امیدها و آرمان‌های دیرینه ملت افغانستان را جامه عمل بپوشاند.

در ادامه خبرنگار مرکز از میدان شهر مرکز ولایت میدان وردگ می‌نویسد که با اعلام توافقنامه صلح در این شهر، تعداد زیادی از مردم به سرک‌ها برآمده و جوانان با اجرای آتن ملی از این روند استقبال گرم نمودند.

مرسل حبیبی خبرنگار در این ولایت می‌گویدِ، خیلی خوشحال است که بعد از این در فضای صلح کار و زندگی می‌کند. او می‌افزاید:« سال‌ها در مورد جنگ نوشتم، ولی حالا که گزارش‌های صلح را تهیه می‌نمایم، برایم احساس عجیبی از خوشی به وجود آمده است».

خانم مرسل گفت که زنان در میدان وردگ خواهان صلحی اند که در آن حقوق آنان رعایت و آینده شان تضمین شود. برای زنان در سرتاسر افغانستان و به خصوص در میدان وردگ زمینه درس، کار و فعالیت‌های اجتماعی بیشتر مساعد گردد نه محدودیت شغلی و تحصیلی.

خالصه جلیل‌زی خبرنگار آزاد در میدان وردگ از اقدام نیک جامعه جهانی و دولت در تامین صلح استقبال کرده، می‌گوید:

« زندگی آرام و در فضای امن حق همه مردم است و باید برای این ملت درددیده زمینه آسایش و پیشرفت مساعد گردد».

به گفته فعالان اجتماعی، مدنی و زنان ژورنالیست، زنان افغان بار دیگر به عقب بر نمی‌گردند و طرف‌های که از زنان به خصوص از آزادی رسانه‌ها در روند صلح حمایت می‌کنند باید نقش و عملکرد مفید را ایفا نمایند هر چند هنوز جزییات توافق صلح منتشر نشده است و در این روند تا هنوز بحث تغییرناپذیری فصل دوم قانون اساسی که مشمول حقوق و آزادی‌های مدنی شهروندان به ویژه زنان می‌باشد، مبهم مانده است.

در این مورد خانم روشن مشعل مسوول بخش داد‌خواهی شبکه زنان افغان گفت که طی بیشتر از یک سال مذاکرات صلح میان نمایندگان امریکا و طالبان، مردم افغانستان بیشتر سرگرم احتمالات و ابهامات قرار گرفتند در حالیکه پروسه صلح ارتباط مستقیم به سرنوشت مردم دارد و باید شفافیت و وضاحت آن جدآ رعایت گردد و مردم افغانستان به خصوص زنان که قربانی‌های بیشماری را در جنگ چهل ساله افغانستان متحمل شده‌اند در روند صلح باید سهم معنادار داشته باشند. 

در همین حال احمد جاوید بشارت سخنگوی قومندانی امنیه بغلان گفت که رهبری پولیس بغلان از ایجاد و طرح صلح حکومت با طالبان استقبال نموده و آمادگی عام تام دارد تا از وطن و تمامیت ارضی آن دفاع کنند .

از سوی هم حمدالله محب، مشاور امنیت ملی رییس جمهور در واکنش به امضای توافقنامه صلح میان امریکا و طالبان گفته است که در این توافقنامه نکاتی‌اند که کابل با آن‌ها موافق نیست .
آقای محب افزود:« یکی از نکات مهم که بید در این توافقنامه جدا مورد بررسی قرار گیرد، ذکر نام «امارت اسلامی» است که باید« تحریک طالبان» یاد می‌شد ».

همچنان رقیه رنجبر فعال حقوق زن در صفحه فیسبوکش نوشته است که امیدواریم این نشست و امضای این توافقنامه، فرصتی باشد برای پایان خشونت‌ها و آغاز گفتگو‌ها میان افغانان. طالبان باید این فرصت را برای همزیستی و برگشت به زندگی آرام در کشور مبدل سازند .
این فعال حقوق زن افزود: “حفظ آزادی بیان، حقوق شهروندی و ارزش‌های مدنی و حضور پر قدرت زنان در بحث رهبری و مدیریت از مسایل عمده و خط سرخ دولت افغانستان در این توافقنامه باید باشد”.

امروزه مردم با نگاه‌های واقعگرایی که به مساله صلح افغانستان و فاکتورهایی که در حال تاثیرگذاری بر آن دارد، امیدی از خوشبختی و سعادت را برای آینده بهتر شان احساس می‌کنند. از اینکه طی چند روز اخیر تقریبا همه فاکتورهای اصلی جنگ و خشونت ساکت شده، تغییرات مثبتی نیز در اذعان مردم رونما گردیده است. این درحالی است که مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان از آغاز گفتگوهای صلح امریکا با طالبان طی راه اندازی کمپاین‌ها و تهیه گزارش‌ها از خبرنگاران به خصوص خبرنگاران زن حمایت بیش از 700 تن از این خبرنگاران را به دست آورده و آنها طی این گزارش‌ها نگرانی‌های شان را نیز از این پروسه با مرکز شریک ساخته ابراز نموده بودند که نباید دست‌آورد‌های آزادی بیان و سهم زنان در عرصه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و به خصوص درعرصه رسانه‌ها که با قربانی‌های زیادی به پیشرفت سوق داده شده است از دست برود، چون این جامعه دیگر به عقب بر نخواهد گشت.

گزارش: بهشته ایوبی

تصحیح: مرکز حمایت از زنان ژورنالیست در افغانستان